Yürüteçlerin Çocuk Gelişimi Üzerine Etkisi
Yürüteçlerin Çocuk Gelişimi Üzerine Etkisi | Yürüteç kullanımıyla ilgili araştırmalar ağırlıklı olarak yürütecin yaralanmalarla ilişkisini vurgulamak amacıyla yapılmıştır. Yürüteç kullanımının çocuk gelişimi üzerine etkilerini vurgulayan az sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu araştırmalardan bazıları yürüteç kullanımının çocuk gelişimine olumsuz etkileriyle ilgili bulgular içermektedir. 185 bebek ile yapılan bir araştırmada 7-10 ay arasındaki yürüteç kullanmayan bebeklerin tamamının, Denver II Gelişim Tarama Testi sonuçlarının “Normal”, yürüteç kullanan bebeklerin ise % 7,2’sinin test sonuçlarının “Anormal”, %3,6’sının “Şüpheli” bulunduğu bildirilmiştir.
Yürüteçlerin Çocuk Gelişimi Üzerine Etkisi
Test sonuçları “Anormal” ve “Şüpheli” bulunan bebeklerin çoğunluğunda kaba motor becerilerinde gecikme saptanmıştır. Özellikle günde 1 saatten fazla yürüteçte zaman geçiren bebeklerin test sonuçları “Anormal” ve “Şüpheli” bulunmuştur.
Araştırma kapsamında ailelere bebek bakımında yürüteç kullanılmaması önerilmiş ve bebeklerin gelişimi 2 hafta sonra tekrar test edildiğinde tüm bebeklerin test sonuçlarının normal olduğu belirtilmiştir.
Ancak bu bulguların yalnızca yürüteç kullanımıyla ilgili değil, ailesel gecikmeden dolayı olabileceği de vurgulanmıştır. Bir başka kesitsel çalışmada 190 bebeğin ailesine bebeklerin kaba motor becerileri kazanma zamanı sorulmuştur. Çalışmada yürüteç kullanan bebeklerde kaba motor becerilerin kazanılma zamanında gecikme olduğunu saptamışlardır.
Gelişimsel gecikmenin oranı ve yürüteç kullanım süresi arasında güçlü bir ilişki bildirilmiştir. İran’da yapılan bir araştırmada 3-15 ay arasındaki 300 bebek 2 yıl boyunca izlenmiş, sonuç olarak da yürüteç kullanan bebeklerin (%50) dönme, emekleme, destekli/desteksiz oturma, destekli/desteksiz ayakta durma, bağımsız yürüme becerilerini istatistiksel açıdan anlamlı olarak daha geç kazandıkları bildirilmiştir.
Siegel ve Burton tarafından henüz yürümeye başlamayan 6-15 aylık 109 bebekle yapılan kesitsel/kısa süreli uzunlamasına çalışmada yürüteç kullanımının motor ve mental gelişim üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yürüteç kullanan bebekler iki gruba ayrılmıştır.
Gruplar yürüteç kullanma esnasında kullanılan yürütecin özelliğine göre görsel motor geri bildirim alan ve görsel motor geri bildirim almayan bebekler olarak karşılaştırılmıştır (yaralanmaları engellemek için dizayn edilen yürüteçlerde bebekler ayaklarının hareketlerini görmemekte ve bu bebekler yürümenin görsel geri bildirimini alamamaktadır).
Sonuç olarak yürüteç kullanan bebeklerde desteksiz oturma, emekleme ve bağımsız yürümenin istatistiksel açıdan anlamlı derecede daha geç kazanıldığı saptanmıştır. Ayrıca yürüteç kullanan bebeklerin, Bayley III Gelişim Ölçeği’nde motor ve mental gelişim puanları daha düşük bulunmuştur. Yürüteç kullanan bebek grupları da kendi aralarında karşılaştırıldığında görsel geri bildirim almayan bebeklerin mental ve motor puanları daha düşük bulunmuştur.
Bu araştırmaların aksine yürüteç kullanımının gelişime olumsuz etkilerinin olmadığını vurgulayan sınırlı sayıda araştırma da göze çarpmaktadır. Brezilya’da yürüteç kullanan ve kullanmayan 26 bebeğe motor gelişimde olabilecek gecikmeleri kontrol altında tutmak için, doğumdan 18. aya kadar ya da çocuk bağımsız yürümeyi öğrenene kadar kaba motor gelişimin değerlendirilmesi ve izlenmesi için kullanılan gelişim ölçeği AIMS uygulanmış ve ailelerden alınan haftalık bilgilerle bebeklerin bağımsız yürüme zamanı kaydedilmiştir. Bağımsız yürüme zamanında iki grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (Chagas ve ark. 2011). Yürüteç kullanımının, 6-24 ay arasındaki bebeklerin yürüme zamanına etkisinin ve yaralanmalarla ilişkisinin incelendiği başka bir araştırmada benzer sonuçlar bulunmuştur. 414 ebeveyne yüz yüze anket uygulanarak yürüteç kullanan ve kullanmayan bebeklerin bağımsız yürüme zamanı karşılaştırılmıştır.
Elde edilen sonuçlara göre yürüteç kullanımının, bağımsız yürüme zamanına etkisi olmadığı bildirilmiştir.
Ülkemizde Gökçay ve ark.’nın (2014) yaş grubu 8-84 ay arasındaki 193 çocuk ile İstanbul’da yaptığı kesitsel araştırmada yürüteç kullanımının bebeklerin desteksiz oturma ve bağımsız yürüme becerisini kazanma zamanına etkisi incelenmiş, sonuç olarak yürüteç kullananların daha geç desteksiz oturduğu ve bağımsız yürüdüğü, ancak bulguların istatistiksel açıdan anlamlı olmadığı bildirilmiştir.
İncelenen araştırmalar yapıldığı bölge, zaman, yöntem ve katılımcı sayısı gibi değişiklikler göstermektedir. Kesitsel araştırmalarda daha çok ebeveyn bilgisi ile motor beceriler değerlendirilmiştir.
Gelişimsel tarama testi yalnızca birkaç araştırmada kullanılmıştır. Araştırmalarda yürüteç kullanım tanımı net değildir. Çoğu araştırmada motor becerilerin etkilenme oranı saptanırken çocuğun yürüteç kullanım süresine göre (günlük ne kadar kullandığı ve toplam kullanma süresi) değerlendirme yapılmamıştır. Araştırmalardaki bulgular arasındaki farklılığın bu nedenlerden kaynaklandığı düşünülebilir.
